Hedgefonds

Een hedgefonds is een beleggingsfonds dat open is voor een beperkt aantal investeerders en dat door de financiële autoriteiten wordt toegestaan om een groter aantal strategiëen toe te passen dan een gewoon beleggingsfonds. In het algemeen wordt een "performance fee" betaald aan de beheerder. Ieder hedge fonds heeft zijn eigen investeringsstrategie dat het type investeringen bepaalt.

Karakteristieken

Zoals de naam suggereert proberen hedge fondsen de beleggingsrisico's die zij lopen te hedgen, vaak via het shorten van effecten en met derivaten. Toch vallen onder hedge fondsen ook beleggingsvehicles die hun investeringen niet hedgen, zoals "long only" fondsen. "absolute return" hedgefondsen proberen onder alle omstandigheden een positief rendement te behalen, en zijn daarom niet te vergelijken met de rendementen die behaald worden op de aandelenbeurzen. Dit streven naar een "absolute return" gecombineerd met een ogenschijnlijk laag risico en lage correlatie met de rest van de markt maakt deze hedgefondsen populair onder grote beleggers, zoals pensioenfondsen.
Er zijn verschillende financiële instrumenten die hedgefondsen kunnen aanwenden om rendement te genereren met behulp van uitgekiende strategieën. Ze maken gebruik van onder andere:
opties
converteerbare obligaties
short gaan in aandelen of obligaties
beleggen met extra geleend kapitaal bovenop het geïnvesteerde vermogen van de beleggers (leverage)
ingewikkelde constructies zoals rente- en volatilityswaps
handelen in termijncontracten op energie en grondstoffen
financieringsstructuren, zoals het financieren van bioscoopfilms

Oorsprong van de term "hedge fund"

De aanduiding "hedge" (Engels voor 'heg' of 'afscheiding') in de term "hedge fund" duidt op het afschermen van risico. Zo kan men bijvoorbeeld inspelen op de onderwaardering van een aandeel door dat aandeel te kopen, maar tegelijkertijd een vergelijkbaar aandeel te verkopen. Men is zo ingedekt tegen een koersdaling van de hele markt, alleen het verschil tussen de beide aandelen is van belang. In de praktijk werkt het hedgen van dit soort risico's goed. Het gevaar is echter dat door het hanteren van een grote leverage (beleggen met extra geleend geld) men de posities te groot opzet. Indien het tóch misgaat, kan het resultaat daarom extra desastreus zijn.

Voorbeelden van hedgefondsen

Een (betrekkelijk eenvoudig) voorbeeld is een hedgefonds dat enerzijds belegt in aandelen, doch anderzijds zich voor een belangrijk deel met geleend geld heeft gefinancierd. Het rendement van het fonds wordt daarmee bepaald door de verschillen in rendement op die aandelenportefeuille versus de financieringskosten, alsmede de mate waarin het fonds met dat geleende geld gefinancierd is. Een ander voorbeeld is dat van een hedgefonds dat enerzijds belegt in bepaalde aandelen (in het jargon: een "longpositie" heeft), doch tevens andere aandelen ingeleend heeft, en deze (tegen een nu reeds overeengekomen prijs) verkocht heeft doch nog niet geleverd heeft (in het jargon: een "shortpositie"). Indien de eerste groep aandelen een grotere koersstijging (dan wel kleinere koersdaling) laten zien dan de tweede, resulteert een positief resultaat. Om dit resultaat te realiseren wordt de eerste groep aandelen verkocht, en met de opbrengst wordt in de markt de tweede groep aandelen gekocht, en (tegen de reeds overeengekomen prijs) aan de koper geleverd.

Kosten

Kenmerkend voor een hedgefonds is dat de fondsbeheerder meestal zelf ook financieel betrokken is bij het fonds: hij neemt een deel van de investering voor zijn rekening, en de deelnemers aan het fonds "sluiten zich bij hem aan". Meestal is het aantal deelnemers beperkt tot enkele tientallen of honderden. De fondsbeheerder zal zelf meestal een rechtspersoon zijn, waarin de feitelijke manager zelf vaak een belangrijk financieel belang heeft. De omvang van iedere individuele participatie is omvangrijk: een minimum-deelname van een miljoen dollar is niet ongebruikelijk. Veel pensioenfondsen beleggen bijvoorbeeld een klein deel van hun omvangrijke vermogen in hedgefondsen. In het algemeen wordt een belegging in een hedgefonds voor een bepaalde vastgestelde periode aangegaan: tussentijds uittreden is dan niet mogelijk. De reden hiervoor is dat de ingenomen posities niet altijd eenvoudig teruggedraaid kunnen worden om geld vrij te maken.
De beheerskosten ("management fee") van hedgefondsen zijn buitengewoon hoog in vergelijking met gewone beleggingsfondsen. Daar komt nog bij dat het gebruikelijk is dat de beheerder een zeker percentage behoudt van de winst, als dan niet voor zover deze een bepaald niveau te boven gaat ("performance fee"). Daar staat tegenover dat een succesvol hedgefonds een duidelijk hoger rendement bij een lager risco heeft dan een normaal beleggingsfonds. De beheerskosten zijn meestal 2%, en de performance fee over de winst 20%.
Er bestaan ook funds of hedge funds: beleggingsfondsen die in hedgefondsen beleggen. De minimum-deelname is hier vaak geringer; sommige fondsen zijn op de particuliere markt gericht. De beheerder selecteert hierbij de hedgefondsen waarin hij voor risico van de beleggers belegt. Het nadeel hiervan is dat men feitelijk tweemaal beheerskosten betaalt.
Het risicoprofiel van een hedgefonds is in het algemeen anders dan dat van een normaal beleggingsfonds; in ieder geval brengt de eigen aard van ieder hedgefonds met zich mee dat het niet met een normaal beleggingsfonds kan worden gelijkgesteld. Van belang is hierbij het verschijnsel correlatie: de vermogensontwikkeling van het hedge fund wordt niet bepaald door het gedrag van "de markt". In tijden van een dalende markt zou dit de belegger bescherming moeten bieden. Een dergelijke (afwezigheid van) correlatie maakt hedgefondsen binnen zekere grenzen bruikbaar voor institutionele beleggers.

Strategieën

Hedgefondsen hanteren een groot aantal zeer uiteenlopende beleggingsstrategieën (hetgeen het verkrijgen van inzicht in dit fenomeen niet bevordert). Te noemen zijn onder meer:
Global macro: men verwacht verschillen in rendement tussen diverse beleggingscategorieën. (Het eerste voorbeeld is een verschijningsvorm hiervan: deze strategie heeft alleen zin indien men verwacht dat de rente op het geleende geld lager is, en gedurende de "horizon" lager blijft, dan het verwachte rendement op de gekochte aandelen.)
Equity long-short: men verwacht verschillen in rendement tussen diverse aandelen of categorieën van aandelen. (Zie het tweede voorbeeld.)
Fixed income arbitrage: men maakt gebruik van (zeer kleine) prijsverschillen of diverse markten voor vastrentende waarden en derivaten daarop.
Merger arbitrage: men koopt aandelen in een onderneming in de verwachting dat daarop een bod gedaan zal worden, hetgeen in het algemeen de koers van die aandelen opdrijft. (Indien verwacht wordt dat de partij die het bod zou doen de overname zal moeten financieren door de uitgifte van nieuwe eigen aandelen, hetgeen de koers van die aandelen zou kunnen drukken, kan tevens short worden gegaan in die aandelen.)
Distressed securities: men koopt aandelen in ondernemingen die in moeilijkheden verkeren, doch waarvan wordt verwacht dat deze erin zullen slagen die moeilijkheden te overwinnen.
Convertible arbitrage: men probeert te profiteren van prijsverschillen die zich voordoen tussen gerelateerde converteerbare obligaties, aandelen en opties
Voor het merendeel van deze strategieën geldt dat daaraan een zeer duidelijke visie omtrent toekomstige ontwikkelingen ten grondslag zal liggen. Er wordt vaak gebruik gemaakt van zeer complexe wiskundige modellen. Ook gebruiken hedgefondsen regelmatig hun bevoegdheden binnen de algemene vergadering van aandeelhouders, om het strategische beleid van het bestuur te beïnvloeden en zo aandeelhouderswaarde te creëren. Dit actief bemoeien met het strategische beleid van het bestuur staat ook wel bekend als aandeelhoudersactivisme.

Omvang

Het in een hedge fund belegde bedrag is zeer omvangrijk. Door de "leverage" neemt dit bedrag nog eens fors toe. Er is in 2007 in ieder geval voor (de tegenwaarde van) enkele honderden miljarden dollars in hedge funds belegd. Indien naar de balanstotalen wordt gekeken, neemt dit bedrag, vanwege de leverage, nog aanzienlijk toe. Tevens is bij veel hedge funds sprake van off-balance verplichtingen, bijvoorbeeld uit hoofde van derivaten. In aanmerking nemende dat de waarde van dergelijke verplichtingen vaak uitermate snel kan wijzigen, en soms ook slechts bij benadering te bepalen is, is het uiterst moeilijk een indicatie te geven van de omvang van deze sector.

Bezwaren tegen hedge funds

Tegen de rol die hedge funds in de financiële wereld spelen zijn diverse bezwaren geuit.
Systeemrisico Deze hebben bijvoorbeeld betrekking op de mogelijkheid dat problemen met een of meer hedge funds een verstorende werking op het financiële systeem zouden hebben. Een dergelijke kans deed zich voor bij het faillissement van het hedge fund Long-Term Capital Management, dat in 1998 grote verliezen leed. (Ongeveer het gehele eigen vermogen werd in enkele maanden verspeeld.) De omvang van de aangegane verplichtingen was zodanig dat de vrees ontstond dat het niet-nakomen ervan tot een kettingreactie zou leiden. Ingrijpen van de Federal Reserve, die in allerijl een kapitaalsinjectie door een groot aantal banken organiseerde, was vereist om de financiële markten tot rust te brengen.
Onduidelijk is in hoeverre een dergelijke deconfiture zich kan herhalen. Opgemerkt wordt dat het toezicht op hedge funds in ieder geval minder diepgaand is dan dat op banken, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen, terwijl de mogelijkheden die toezichthouders hebben om in te grijpen aanmerkelijk geringer zijn. Vermoedelijk zal, indien in de toekomst een groot hedge fund failliet gaat, de rol van een toezichthouder op het financiële systeem beperkt zijn tot het inventariseren van wat er nu precies aan transacties afgesloten is, en het bemiddelen bij het redden van wat er nog te redden valt.
In juni 2007 bleken twee hedge funds beheerd door Bear, Sterns & Co. in problemen te verkeren. Deze problemen vormden een schakel in de keten van gebeurtenissen die leidden tot de Crisis op de financiële markten van 2007.
Korte termijnvisie Een ander bezwaar dat vernomen wordt betreft de rol die hedge funds spelen bij hun rol als aandeelhouder, waarbij men direct invloed tracht uit te oefenen op het beleid van de onderneming, bijvoorbeeld ten aanzien van het afstoten van bedrijfsonderdelen, tot een complete opsplitsing van de onderneming. Deze kritiek betreft echter eerder het door deze hedge funds ten toon gespreide "shareholder activism", dan dat dit betrekking heeft op het fenomeen hedge fund zelf. Het gevaar van dit shareholder activism ligt, aldus de critici, hierin dat deze toevallige aandeelhouders hun korte-termijnbelang willen laten prevaleren boven het belang van de overige stakeholders, waaronder met name de werknemers.
Kosten Door de explosieve groei van het aantal hedge funds is de verwachting dat de rendementen onder druk komen te staan. Meerdere partijen grazen immers de markt af naar dezelfde kansen. Indien het rendement daadwerkelijk zal dalen, dan zal de discussie losbarsten over de buitengewone beheerskosten die de beheerders rekenen.