Hoe komt een wet tot stand?

Als een minister of staatssecretaris iets wettelijk wil regelen, geeft hij zijn ambtenaren opdracht om een wetsvoorstel te maken. Het komt vaak voor dat er meerdere ministeries zijn betrokken bij de voorbereiding van een wetsvoorstel. Voordat wetsvoorstellen als nieuwe wet in werking kunnen treden, moeten ze een bepaald traject doorlopen.

Traject van wetsvoorstel tot wet

Het traject dat wetsvoorstellen moeten doorlopen, ziet er in het kort als volgt uit:

• Ambtelijke voorbereiding van het wetsvoorstel op het ministerie.
• Behandeling en goedkeuring van het wetsvoorstel in de ministerraad.
• Beoordeling van het wetsvoorstel door de Raad van State (RvS).
• Behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer (TK).
• Behandeling en goedkeuring van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer (EK).
• Publicatie van de wet in het Staatsblad.
• Inwerkingtreding van de wet.

De ministerraad

De ministerraad bespreekt het wetsvoorstel en kan het voorstel goedkeuren. De tekst is nog vertrouwelijk, maar de hoofdlijnen worden bekend gemaakt via een persbericht.

Raad van State

Een door de ministerraad goedgekeurd wetsvoorstel gaat naar de RvS. Deze Raad is het hoogste adviescollege van de regering. De Raad kijkt vooral naar de juridische kanten van het voorstel. Het advies van de RvS is gericht aan de Koningin. Zolang het wetsvoorstel bij de RvS ligt, is het geheim.

Behandeling en goedkeuring Tweede Kamer

Het wetsvoorstel gaat samen met een Memorie van Toelichting (MvT) en het advies van de RvS naar de Koningin. De MvT geeft tekst en uitleg over doel en inhoud van het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel wordt voorzien van een door de Koningin ondertekende Koninklijke Boodschap. Dat is een vaste tekst waarmee de koningin het wetsvoorstel indient bij de TK. Het wetsvoorstel is nu openbaar. In de TK wordt een wetsvoorstel met het bijbehorende advies van de RvS behandeld in een van de gespecialiseerde commissies. Nadat een wetsvoorstel in de TK is aangenomen, gaat het naar de EK.

Behandeling en goedkeuring Eerste Kamer

De EK let vooral op of het wetsvoorstel goed in elkaar zit. De EK heeft niet het recht van amendement; ze mag slechts ja of nee tegen het wetsvoorstel zeggen. Wel kan de regering beloven op een bepaald onderdeel van de wet waar de EK kritiek op heeft, een wijziging voor te stellen die in de TK moet worden behandeld. Zo'n wijziging heet een novelle.

Publicatie in het Staatsblad

Een voorstel dat in de beide kamers is aangenomen, is goedgekeurd door het parlement. Maar nog steeds is het wetsvoorstel geen wet. Heeft de EK het aangenomen, dan moeten de Koningin en de verantwoordelijke minister(s) hun handtekening zetten onder het voorstel. De minister van Justitie zet altijd zijn handtekening. De wet wordt bekend gemaakt in het Staatsblad, het officiële blad van de regering. Op dit moment treedt de wet in werking.

Staatsblad alleen nog digitaal

Sinds 1 juli 2009 verschijnt het Staatsblad niet meer in gedrukte vorm, maar in pdf-formaat op een speciale website voor officiële bekendmakingen. Publicatie op deze site voldoet als bekendmaking zoals die in de Grondwet is voorgeschreven.